Nedkjemping av lus er ei stor påkjenning  for laksen

Veterinærinstituttet legg torsdag fram Fiskehelserapporten, og det er langt frå noka friskmelding av norsk oppdrettslaks. Lusenivået var rett nok lågare i 2017 enn i åra frå 2012 til 2016. Men samtidig blei det rapportert eit svinn på 53 millionar laks, det same som året før. Svinnet er hovudsakleg daud fisk.

- Oppdrettsnæringa har greidd å halde noko betre kontroll med lusenivåa, særleg utover hausten når det pleier å vere høgast. Det er bra for oppdrettslaksen, næringa og villfisken med låge lusetal. Paradoksalt nok kan metodane som blir brukt til å halde lusetala nede vere skadelege for fisken, seier fagdirektør for fiskehelse ved Veterinærinstituttet, Brit Hjeltnes.

Oppdrettarane går meir og meir bort frå medikament, som lusa er blitt immun mot, og til mekaniske metodar for å fjerne laksen, som spyling og børsting. Men desse metodane er tøffe for fisken, dermed kan dei døy av sjukdommar som dei elles ville klart å leve med, forklarer Hjeltnes.

Sjuk hjelpar

Ein annan metode, bruk av annan fisk som et lus, er skånsam for laksen, men reinsefisken er sjølv svært utsett for sjukdom.

- Døyelegheita er stor, og det er betydelege velferdsutfordringar knytt til bruk av reinsefisk, heiter det i rapporten.

Det er ein auke av andre sjukdommar som pankreassjukdom og hjartesprekk, mens virussjukdom Infeksiøs lakseanemi (ILA) er omtrent på same nivå som året før. Utbrota av ILA har derimot spreidd seg til fleire fylke enn før. Årsaka er ikkje nødvendigvis smitte. Det kan kjem av at ein harmlaus form av viruset muterer lokalt og blir sjukdomsframkallande, påpeiker Hjeltnes. Kvifor dette skjer er det lite kunnskap om.

Forskjellar mellom anlegg

Hjeltnes avviser at omfanget av sjukdommar, og tapstala som rapporten dokumenterer, viser at næringa ikkje er berekraftig.

- Det kan sjå ut som eit heilsvart bilde, men det er det ikkje. Gjennomsnittlege tapsstall er høge, men bak tala vil du sjå at det er forskjellar mellom fylke, og det er forskjellar mellom enkeltoppdrettarar og enkeltanlegg. Det viser at det er mogleg å gjere noko med det, seier Hjeltnes.

Hjeltnes meiner det er eit «indre trykk» i bransjen for å finne løysingar på særleg luseproblemet.

- Eg syns eg har merka at næringa dei siste åra blir meir og meir opptekne av det, fordi sjukdom betyr tap. Med lakseprisar på veg ned og hardare konkurranse må ein få ned kostnadene. Næringa er absolutt med på laget, seier fagdirektøren.

Ho stadfestar at andre sjukdommar kjem i skuggen av lusa og ønsker seg krav om innrapportering av fleire sjukdommar, for eksempel hjarte- og skjelettmuskelbetennelse. Denne er ikkje dødeleg i seg sjølv, men kan vere ein sjukdom laksen toler dårleg når den blir utsett for stressande lusebehandling.

(©NPK)

Det er blitt mindre av den hata lakselusa i norsk oppdrettslaks, men framleis døyr det mange fisk. Truleg er ei årsak at immunforsvaret blir svekka av den tøffe mekaniske lusebehandlinga. Foto: Marit Hommedal / NTB SCANPIX.